Dziś, 7 kwietnia, obchodzimy Światowy Dzień Zdrowia. Z tej okazji nasz szkolny psycholog przygotował artykuł o równie ważnym Dniu związanym ze zdrowiem, który obchodziliśmy w zeszły piątek.

2 kwietnia obchodzony jest Światowy Dzień Świadomości Autyzmu, który został ustanowiony w 2007 roku przez organizację ONZ. Od tego dnia rozpoczyna się również Światowy Miesiąc Świadomości Autyzmu, mający na celu szerzenie wiedzy i lepsze zrozumienie społeczeństwa na temat trudności osób z tym zaburzeniem.

Według Międzynarodowej Klasyfikacji ICD-10, Autyzm zaliczany jest do całościowych zaburzeń rozwoju, charakteryzującym się zaburzonym rozwojem rozpoczynającym się przed 3 rokiem życia i trwającym całe życie. Nieprawidłowy rozwój dziecka przejawia się w trzech sferach i obejmuje objawy:

Komunikacji:

• część dzieci uczy się mowy z dużym opóźnieniem lub używa niewielu słów
• trudność w rozumieniu komunikacji niewerbalnej (gesty, mimika)
• unikanie kontaktu wzrokowego
• powtarzanie pojedynczych słów i zdań, zamiast odpowiedzi na pytanie
• dosłowny odbiór przekazów, nie rozumienie żartu, ironii, sarkazmu, metafor
• mimika nieadekwatna do przekazu
• trudność w komunikowaniu potrzeb
• mówienie o sobie w 3 osobie (“Ania chce jeść”)

Relacje z ludźmi

• dziecko nie lubi być przytulane, trzymane na rękach, dotykane
• trudność w nawiązywaniu relacji i zdobywaniu przyjaciół
• preferuje zabawę samotną
• trudność w rozumieniu uczuć i myśli innych osób
• w zabawie nie naśladuje, nie przyjmuje ról “na niby”

Zachowania, zainteresowania, aktywność

• zainteresowanie wąską dziedziną i intensywne zgłębianie wiedzy na dany temat
• wielokrotne powtarzanie tych samych ruchów (tzw. stereotypie ruchowe)
• silne przywiązanie do rutyny i codziennych, powtarzalnych aktywności
• duże przywiązanie do niektórych zabawek
• trudność w adaptacji do zmian

Poza symptomami wymienionymi powyżej, wyróżnia się również inne, na przykład:

• Zaburzenia sensoryczne - nadmierna lub niedostateczna reakcja na bodźce zmysłowe. Dziecko na przykład reaguje na ciche dźwięki jak gdyby były za głośne, lub wydaje się nie czuć bólu w przypadku zranienia.
• Nietolerancja pokarmowa lub wybiórczość pokarmowa - dziecko chce jeść wyłącznie określoną grupę pokarmów, na przykład ze względu na fakturę, zdarza się jedzenie rzeczy niejadalnych (np. papier toaletowy)

Warto dodać, że obraz autyzmu jest bardzo różnorodny pod względem objawów i głębokości deficytów. W literaturze przedmiotu często używa się określenia Zaburzenia ze Spektrum Autyzmu, zalicza się do nich m. in. Zespół Aspergera, który od autyzmu odróżnia przede wszystkim brak ogólnego opóźnienia rozwoju mowy oraz funkcji poznawczych. Często objawy są na tyle subtelne, że rodzicom trudno jest je od razu rozpoznać, rozbieżności są zauważane na przykład dopiero wtedy, gdy dziecko uczy się mówić.

Autyzm nie jest chorobą ani zaburzeniem psychicznym, a innym, odmiennym stylem rozwoju. Niezrozumienie i stereotypowe myślenie o osobach ze spektrum autyzmu  powoduje duży dystans społeczeństwa. Wiedza na temat spektrum jest wciąż niedostatecznie powszechna, co powoduje trudności w rozpoznawaniu objawów i interwencjach. Odpowiednio wczesna diagnoza pozwoli na wdrożenie działań terapeutycznych stymulujących rozwój dziecka, a tym samym pomoże w wykorzystaniu naturalnych zasobów osoby do rozwijania umiejętności, bazując przy tym na tzw. momentach krytycznych rozwoju, których przeoczenie może może mieć poważne konsekwencje dla dalszego rozwoju.

Autor: Karolina Ciesielka, psycholog.

źródła:

Grandin T., Panek R. (2016). Mózg autystyczny. Kraków: Wyd. Copernicus Center Press

Heyer DB, Meredith RM (2017) Environmental toxicology: sensitive periods of development and neurodevelopmental disorders. Neurotoxicology 58:23–41

Pisula E.(2012). Autyzm. Od badań mózgu do praktyki psychologicznej. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.